Ἐκ τῆς ἐκδόσεως Ἀκολουθία τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης καὶ Προσκυνητάριον Σινᾶ, Ἑνετίησιν, 1727
Αὕτη ἡ ἀοίδιμος ἦτον ἀπὸ τὴν περίφημον μεγαλόπολιν Ἀλεξάνδρειαν, εἰς τὸν καιρὸν τοῦ ἀσεβοῦς βασιλέως Μαξεντίου, θυγάτηρ Κώνσταντος τοῦ πρώτου Βασιλέως, πολλὰ ὡραία καὶ εἰς τὸ κάλλος ἀμίμητος, μεγάλη εἰς τὴν ἡλικίαν τοῦ σώματος, ἥτις ἐπαιδεύθη πᾶσαν ἑλληνικὴν γραφήν, ἔμαθεν ὅλους τοὺς ποιητάς, Ὅμηρον, Βηργίλλιον, Ἀριστοτέλην, καὶ Πλάτωνα· οὐ μόνον δὲ τοὺς φιλοσόφους, ἀλλὰ καὶ τὰς βίβλους τῶν ἰατρῶν, Ἀσκληπιοῦ, Ἱπποκράτους, καὶ Γαληνοῦ, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ὅλην τὴν ρητορικὴν καὶ λογικήν, καὶ πᾶσαν λέξιν καὶ γλῶσσαν ἔμαθεν, ὁποῦ ὅλοι ἐθαύμαζον τὴν σοφίαν αὐτῆς· καὶ οὐ μόνον οἱ ὁρῶντες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀκούοντες ἐξεπλήττοντο.
Καὶ πολλοὶ πλουσιώτατοι ἄρχοντες τῆς συγκλήτου ἐζήτησαν νὰ συμπεθερεύσουν μὲ τὴν μητέρα αὐτῆς, ἡ ὁποία ἦτον Χριστιανὴ κρυπτῶς διὰ τὸν μέγα διωγμὸν ὁποῦ ἐκίνησε τὸν καιρὸν ἐκεῖνον κατὰ τῶν πιστῶν ὁ Μαξέντιος· οἱ γοῦν συγγενεῖς καὶ ἡ μήτηρ αὐτῆς συνεβούλευον αὐτὴν νὰ ὑπανδρευθῇ, διὰ νὰ μὴ ὑπάγῃ ἡ βασιλεία τοῦ πατρὸς αὐτῆς εἰς ἀλλότριον ἄνθρωπον, καὶ ἀποξενωθῶσι ταύτης τελείως. Ἡ δὲ Αἰκατερίνα ἠγάπα τὴν παρθενίαν κατὰ πολλὰ ὡς φιλόσοφος, καὶ προφασιζομένη διαφόρους αἰτίας, ἔλεγεν, ὅτι δὲν ἔστεργε ποσῶς νὰ ὑπανδρευτῇ. Ὅταν οὖν εἶδε πὼς ἠνώχλουν αὐτὴν πολλά, εἶπεν αὐτοῖς, ἵνα μὴ πειράζωσιν αὐτήν, εὑρεῖτε ἕνα νέον, νὰ εἶναι ὅμοιός μου εἰς τὰ τέσσαρα χαρίσματα ὁποῦ ὁμολογεῖτε πὼς ὑπερβαίνω τὰς λοιπὰς νεάνιδας, καὶ τότε νὰ λάβω αὐτὸν ὁμόζυγον, ὅτι δὲν καταδέχομαι νὰ λάβω ἀναξιώτερόν μου καὶ εὐτελέστερον. Ἐρευνήσατε λοιπὸν πανταχοῦ ἐὰν εἶναι τινὰς ὅμοιός μου εἰς τὴν εὐγένειαν, εἰς τὸν πλοῦτον, εἰς τὴν σοφίαν, καὶ ὡραιότητα. Εἰ δὲ καὶ λείπει αὐτὸν ἀπὸ ταῦτα κανένα χάρισμα, δὲν εἶναι ἄξιος διὰ λόγου μου. Καὶ αὐτοὶ γινώσκοντες, ὅτι ἦτον ἀδύνατον νὰ εὑρεθῇ τοιοῦτος ἄνθρωπος, ἀπεκρίθησαν, ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ Βασιλέως τῆς Ρώμης, καὶ ἄλλοι τινὲς ἦτον εὐγενεῖς καὶ πλουσιώτεροι ἀπὸ ταύτην, μόνον εἰς τὴν σοφίαν καὶ ὡραιότητα δὲν ὡμοίαζον, ἡ δὲ ἔλεγεν, ὅτι δὲν κατεδέχετο νὰ λάβῃ κανένα ἀγράμματον.
Ἡ δὲ Μήτηρ αὐτῆς εἶχεν ἕνα Πνευματικὸν ἁγιώτατον ἄνθρωπον, ὅς τις ἦτον κεκρυμμένος ἔξω τῆς πόλεως, ἐπῆρεν οὖν τὴν Αἰκατερίνα, καὶ ἐπορεύθησαν εἰς αὐτὸν νὰ συμβουλευθῶσιν, ὁ δὲ ἀσκητὴς βλέπων τῆς κόρης τὴν εὐταξίαν, καὶ ἀκούων αὐτῆς τὰ γνωστικὰ καὶ μέτρια λόγια, ἔβαλεν εἰς τὸν νοῦν αὐτοῦ νὰ ψαρεύσῃ αὐτὴν πρὸς τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ Οὐρανίου Βασιλέως Χριστοῦ, καὶ λέγει πρὸς αὐτήν, ἠξεύρω ἕνα θαυμάσιον ἄνθρωπον, ὅστις σὲ ὑπερβαίνει ἀσυγκρίτως εἰς ὅλα τὰ χαρίσματα ὁποῦ εἶπες, καὶ εἰς ἕτερα ἀναρίθμητα· ἡ ὡραιότης αὐτοῦ ὑπερνικᾷ εἰς τὴν λάμψιν τὸν ἥλιον, ἡ σοφία αὐτοῦ κυβερνᾶ ὅλα τὰ αἰσθητὰ καὶ νοούμενα κτίσματα, ὁ πλοῦτος τῶν θησαυρῶν αὐτοῦ διαμερίζεται εἰς ὅλον τὸν κόσμον, καὶ ποτὲ δὲν ὀλιγοστεύει, ἀλλὰ μᾶλλον αὐξάνει διαδιδόμενος, ἡ εὐγένεια αὐτοῦ εἶναι ἄρρητος καὶ ἀνεκλάλητος. Ταῦτα καὶ ἕτερα πλείονα λέγων ὁ ἀσκητής, ἐνόμισεν ἡ κόρη ὅτι διὰ τινὰ ἐπίγειον ἄρχοντα ἔλεγεν, ὅθεν ἠλλοιώθη τὴν ὄψιν καὶ τὴν καρδίαν, καὶ ἡρώτα καταλεπτῶς, ἐὰν ἦτον ἀληθινὰ ὅλα τὰ ἐγκώμια καὶ τὰ τοσαῦτα ἐπαινέματα ὁποῦ πρὸς αὐτὴν εἶπε διὰ τὸν ῥηθέντα ἄνθρωπον, ὁ δὲ ἐβεβαιοῦ τὰ λαληθέντα, διηγούμενος καὶ τὰς λοιπὰς αὐτοῦ χάριτας. Λέγει δὲ αὐτῷ ἡ κόρη, τίνος εἶναι υἱὸς ὁ τοσοῦτον παρὰ σοῦ εὐφημούμενος; ὁ δὲ ἀπεκρίνατο, οὗτος δὲν ἔχει πατέρα ἐπὶ τῆς γῆς, ἀλλὰ ἐγεννήθη ἀφράστως καὶ ὑπὲρ φύσιν ἀπὸ μίαν εὐγενεστάτην ὑπεραγίαν καὶ χαριτωμένην Παρθένον, ἥτις ἠξιώθη διὰ τὴν ὑπερβάλλουσαν αὐτῆς ἁγιότητα, καὶ ἔμεινεν ἀθάνατος ψυχῇ τε καὶ σώματι, ἀναληφθεῖσα ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν, καὶ προσκυνεῖται ὑπὸ πάντων τῶν ἁγίων ἀγγέλων ὡς βασίλισσα πάσης τῆς κτίσεως.
Λέγει δὲ πρὸς αὐτὸν ἡ Αἰκατερίνα, εἶναι δυνατὸν νὰ ἰδῷ τὸν νέον αὐτὸν περὶ τοῦ ὁποίου διηγῆσαι τοιαῦτα θαυμάσια; καὶ ὁ γέρων, ἐὰν κάμῃς καθὼς σὲ εἰπῶ, θέλεις ἀξιωθῇ νὰ ἰδῇς τὸ ὑπέρλαμπρον αὐτοῦ καὶ πάμφωτον πρόσωπον. Ἡ δὲ εἶπεν αὐτῷ, βλέπω σε ἄνθρωπον γνωστικὸν καὶ σεβάσμιον γέροντα, καὶ πιστεύω, ὅτι δὲν ψεύδεσαι εἰς ὅσα εἶπες. Λοιπὸν ἕτοιμός εἰμι, νὰ τελέσω πάντα τὰ παρὰ σοῦ προσταττόμενα. Τότε ὁ ἀσκητὴς ἔδωκεν αὐτῇ μίαν εἰκόνα, εἰς τὴν ὁποίαν ἦτον ἱστορημένη ἡ Παναγία Θεοτόκος, ἔχουσα τὸ θεῖον βρέφος εἰς τὰς ἀγκάλας, καὶ λέγει πρὸς αὐτήν, αὐτὴ εἶναι ἡ Ἀειπάρθενος Μήτηρ ἐκείνου, περὶ τοῦ ὁποίου εἶπόν σοι τοιαῦτα θαυμάσια. Λάβε οὖν αὐτὴν εἰς τὸν οἶκον σου, καὶ κλείσασα τὴν θύραν τοῦ κοιτῶνός σου, κάμε προσευχὴν ὁλονύκτιον μὲ εὐλάβειαν πρὸς αὐτήν, ἥτις ὀνομάζεται Μαρία, καὶ παρεκάλεσον αὐτήν, νὰ καταδεχθῇ, νὰ δείξῃ εἰς σὲ τὸν Υἱόν αὐτῆς, καὶ ἐλπίζω ὅτι ἐὰν δεηθῇς μετὰ πίστεως, ὑπακούει σου, νὰ ἰδῇς ἐκεῖνον ὁποῦ ποθεῖ ἡ ψυχή σου.
Τότε ἡ κόρη λαβοῦσα τὴν ἱερὰν Εἰκόνα, ἀπῆλθεν εἰς τὸ παλάτιον, καὶ τὴν νύκτα ἐκλείσθη μόνη εἰς τὴν κάμαραν, καὶ προσηύχετο καθὼς ὁ γέρων τὴν ἡρμήνευσεν. Οὕτως οὖν δεομένη, ἀπὸ τὸν κόπον ἀφύπνωσε, καὶ βλέπει, εἰς τὸ ὅραμα αὐτῆς τὴν τῶν ἀγγέλων βασίλισσαν, καθὼς ἦτον ἱστορημένη μὲ τὸ ἅγιον βρέφος, τὸ ὁποῖον ἀκτινοβόλει ὑπὲρ τὸν ἥλιον, ὅμως ἔστρεφε πρὸς τὴν Μητέρα τὸ πρόσωπον, ὅθεν ἡ κόρη ἔβλεπε μόνον τὰ τούτου ὁπίσθια, καὶ ποθοῦσα νὰ ἰδῇ αὐτὸ ἀπ᾿ ἔμπροσθεν, ἀπῆλθεν ἀπὸ τὸ ἕτερον μέρος, ὁ δὲ Χριστὸς ἔστρεφε πάλιν ἐκεῖθεν τὸ πρόσωπον. Τούτου γενομένου τρισσῶς, ἀκούει τὴν Παναγίαν καὶ ἔλεγε ταῦτα, ἰδὲ τέκνον τὴν δούλην σου Αἰκατερίναν πόσον εἶναι ὡραία καὶ πάγκαλος. Ὁ δὲ ἀπεκρίνατο, μάλιστα τόσον εἶναι ζοφώδης καὶ ἄσχημος, ὁποῦ δὲν δύναμαι νὰ βλέπω αὐτήν. Λέγει αὐτῷ ἡ Θεοτόκος, δὲν εἶναι πάνσοφος ὑπὲρ πάντας τοὺς ρήτορας, πλουσία καὶ εὐγενὴς ὑπὲρ τὰς νεάνιδας πασῶν τῶν πόλεων; ὁ δὲ Χριστὸς ἀπεκρίνατο, μάλιστα λέγω σοι μῆτερ μου, ὅτι εἶναι ἄγνωστος, πένης, καὶ τοσοῦτον εὐκαταφρόνητος, ἕως οὗ εὑρίσκεται εἰς τοιαύτην διάθεσιν, ὁποῦ δὲν καταδέχομαι νὰ μὲ ἰδῇ εἰς τὸ πρόσωπον. Ἡ δὲ εἶπεν αὐτῷ, δέομαί σου γλυκύτατον τέκνον μου, μὴ καταφρονήσῃς τὸ πλάσμα σου, ἀλλὰ νουθέτησον αὐτήν, καὶ ἑρμήνευσον αὐτὴν τί νὰ πράξῃ, διὰ νὰ ἀπολαύσῃ τὴν δόξαν σου, καὶ νὰ ἰδῇ τὸ ὑπέρλαμπρόν σου καὶ παμπόθητον πρόσωπον, τὸ ὁποῖον ἐπιθυμοῦσι νὰ βλέπουν οἱ Ἄγγελοι. Ὁ δὲ Χριστὸς ἀπεκρίνατο, ἂς ὑπάγῃ εἰς τὸν γέροντα, παρ᾿ οὗ ἔλαβεν τὴν εἰκόνα, καὶ καθὼς τὴν συμβουλεύσει, ἂς κάμῃ, καὶ τότε ἀφ᾿ οὗ βαπτισθῇ, θέλει μὲ ἰδῇ, νὰ λάβῃ πολλὴν ἀγαλλίασιν, καὶ ὠφέλειαν.
Ταῦτα ἰδοῦσα ἡ κόρη, ἐξύπνησε, καὶ θαυμάζουσα τὴν ὀπτασίαν αὐτήν, ἀπῆλθε τὸ πρωῒ μὲ ὀλίγας γυναῖκας εἰς τὸ κελλίον τοῦ γέροντος, καὶ πεσοῦσα μετὰ δακρύων εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, ἐδιηγήθη τὰ ὁραθέντα, καὶ παρεκάλει μετὰ δεήσεως, νὰ νουθετήσῃ αὐτήν, πῶς νὰ πράξῃ νὰ ἀπολαύσῃ τὸν ποθούμενον. Ὁ δὲ ὅσιος ἐδιηγήθη αὐτῇ καταλεπτῶς πάντα τὰ μυστήρια τῆς ἀληθοῦς ἡμῶν πίστεως, ἀρξάμενος ἀπὸ τὴν κοσμοποιΐαν, καὶ πλαστούργησιν τοῦ προπάτορος, ἕως εἰς τὴν τελευταίαν ἔλευσιν τοῦ δεσπότου Χριστοῦ. Καὶ περὶ τῆς ἀνεκλαλήτου δόξης τοῦ Παραδείσου, καὶ τῆς πανωδύνου καὶ ἀτελευτήτου κολάσεως εἶπεν αὐτῇ. Καὶ τόσον κατήχησεν αὐτὴν ἱσταμῶς, ὁποῦ ἐγνώρισεν εἰς ὀλίγον διάστημα πᾶσαν ἀκρίβειαν τῆς πίστεως, ὡς ἔμπειρος γραμμάτων καὶ πάνσοφος. Ὅθεν πιστεύσασα ἐξ ὅλης καρδίας ἔλαβε παρ᾿ αὐτοῦ τὸ ἅγιον Βάπτισμα.
Ἕπειτα παρήγγειλεν αὐτῇ νὰ δεηθῇ πάλιν μετὰ πόθου πολλοῦ τῆς ὑπεραγίας διὰ νὰ ἐμφανισθῇ αὐτῇ ὡς τὸ πρότερον. Ἐκδυθεῖσα γοῦν τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον, καὶ ἐνδυθεῖσα στολὴν ἀδιάφθορον, ἀπῆλθεν εἰς τὰ βασίλεια, καὶ τὴν νύκτα ὅλην ἐδέετο νῆστις, καὶ μετὰ δακρύων προσηύχετο, ἕως οὗ πάλιν ἀφύπνωσε. Καὶ τότε βλέπει τὴν Οὐράνιον ἄνασσαν μὲ τὸ θεῖο βρέφος καὶ τὸ ὁποῖον ἔβλεπε τὴν Αἰκατερίναν μὲ πολὺ σπλάγχνος καὶ ἱλαρότητα, καὶ ἡ μὲν Θεομήτωρ ἠρώτησε τὸν δεσπότην ἐὰν ἤρεσεν αὐτῷ ἡ Παρθένος, ὁ δὲ ἀπεκρίνατο, τῶρα ἐγένετο λελαμπρυσμένη καὶ ἔνδοξος ἡ πρώην ζοφώδης καὶ ἄτιμος, ἡ πένης καὶ ἄγνωστος ἐγένετο πλουσία καὶ πάνσοφος, ἡ καταφρονεμένη καὶ ἄσημος, ἐγένετο εὐγενὴς καὶ περίφημος, καὶ τοσούτων ἀγαθῶν καὶ χαρίτων εἶναι ἐμπεπλησμένη, καὶ τόσον ὀρέγομαι αὐτήν, ὁποῦ στέργω νὰ μνηστευθῷ αὐτὴν διὰ νύμφην μου ἄφθορον. Τότε ἡ Αἰκατερίνα ἔπεσε κατὰ γῆς μὲ δάκρυα λέγουσα, οὐκ εἰμὶ ἀξία, ὑπερένδοξε Δέσποτα, νὰ βλέπω τὴν βασιλείαν σου, ἀλλὰ ἀξίωσόν με νὰ συναριθμηθῶ μὲ τοὺς δούλους σου. Ἡ δὲ Θεοτόκος ἔλαβε τὴν δεξιὰν χεῖρα τῆς κόρης, καὶ λέγει αὐτῷ, δὸς αὐτῇ διὰ ἀρραβῶνα τέκνον μου, δακτυλίδιον, διὰ νὰ νυμφευθῇς αὐτὴν καὶ νὰ ἀξιώσῃς αὐτὴν τῆς βασιλείας σου. Τότε ὁ Δεσπότης Χριστὸς ἔδωκεν αὐτῇ ἕνα δακτυλίδιον ὡραιότατον λέγων ταῦτα. Ἰδοὺ σήμερόν σε λαμβάνω διὰ νύμφην μου ἄφθορον, καὶ αἰώνιον, καὶ φύλαξον ἀκριβῶς τὴν συμφωνίαν ταύτην, νὰ μὴ λάβῃς ποσῶς ἄλλον νυμφίον ἐπίγειον. Ταῦτα εἰπών, ἔλαβε τέλος ἡ ἔκστασις, καὶ ἐγερθεῖσα ἡ κόρη, βλέπει κατ᾿ ἀλήθειαν εἰς τὴν δεξιὰν αὐτῆς τὸ δακτυλίδιον, καὶ ἔλαβε τόσην εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν, ὁποῦ ἠχμαλωτίσθη ἀπὸ τὴν ὥραν ἐκείνην εἰς τὸν θεῖον ἔρωτα ἡ καρδία αὐτῆς, καὶ τόσον ἠλλοιώθη θαυμασίαν ἀλλοίωσιν, ὁποῦ δὲν ἐφρόνει πλέον ἐπίγεια πράγματα, ἀλλὰ μόνον τὰ ἄφθαρτα κάλλη τοῦ ποθουμένου Χριστοῦ ἐφαντάζετο, αὐτὸν ἐπόθει, αὐτὸν ἐμελέτα κοιμωμένη καὶ ἔξυπνος.
Ὁ δὲ παράνομος βασιλεὺς Μαξέντιος ἔχοντας ζῆλον πολὺν καὶ ἀνείκαστον εἰς τοὺς ἀναισθήτους θεοὺς ὁ ἀναισθητότερος τούτων καὶ ἀλογώτερος, ἔστειλεν εἰς ὅλα τὰ κάστρα καὶ χώρας τῆς ἐπαρχίας αὐτοῦ πρόσταγμα ὁποῦ ἔγραφε ταῦτα· Ἐγὼ ὁ Βασιλεὺς Μαξέντιος χαιρετῶ ὅλους ἐκείνους ὁποῦ εἶναι ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν μου, καὶ προστάσσω νὰ συναχθῆτε ὅλοι τὸ γρηγορώτερον ἐδῶ εἰς τὰ βασίλεια, νὰ τιμήσωμεν ἀξίως τοὺς μεγάλους θεούς, δείχνοντες πρὸς αὐτοὺς εὐγνωμοσύνην τὴν πρέπουσαν, καὶ προσφέροντες αὐτοῖς τὰς θυσίας ἕκαστος, ὅσον δύναται, ἐπειδὴ καὶ ἔκαμαν εἰς ἡμᾶς τόσας εὐεργεσίας καὶ χάριτας. Ὅστις δὲ καταφρονήσει τοῦτό μου τὸ πρόσταγμα, καὶ τολμήσει νὰ προσκυνήσῃ ἄλλον θεόν, θέλει λάβῃ ἀπὸ ἡμᾶς πολλὰς ζημίας καὶ διάφορα κολαστήρια.
Ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἔφθασαν εἰς τὰς πόλεις πάσας τοιαῦτα προστάγματα, ἐσυνηθροίσθη πλῆθος λαοῦ ἀναρίθμητον, ἐπισύρων ἕκαστος κατὰ τὸ δυνατόν αὐτῷ, ἕτερος βόας, καὶ ἄλλος πρόβατα, οἱ δὲ πτωχοὶ πετεινὰ καὶ ἕτερα ὅμοια. Ὅτε οὖν ἦλθεν ἡ ἡμέρα τῆς βδελυρᾶς αὐτῆς πανηγύρεως, ἐθυσίασεν ὁ ἄγνωστος βασιλεὺς ταύρους ἑκατὸν καὶ τριάκοντα, οἱ δὲ λοιποὶ ἡγεμόνες καὶ ἄρχοντες ὀλιγώτερα, καὶ ἁπλῶς, ἕκαστος προσέφερε τὴν θυσίαν τὴν κατὰ δύναμιν, διὰ νὰ δείξουν πρὸς αὐτὸν εὐγνωμοσύνην, καὶ πρὸς τοὺς ἀνοσίους θεοὺς αὐτῶν ὁσιότητα. Ἐπλήσθη γοῦν πᾶσα ἡ πόλις ἀπὸ τὰς φωνὰς τῶν σφαγέντων ζώων καὶ ἀπὸ τὸν καπνὸν τῶν θυσιῶν, ὥς τε ὁποῦ ἦτον πανταχοῦ μεγάλη στενοχωρία καὶ σύγχυσις, ὁ δὲ ἀὴρ ἐμολύνετο τούτων οὕτω γενομένων.
Βλέπουσα ἡ εὐλαβὴς καὶ περικαλὴς Αἰκατερίνα τοιοῦτον ναυάγιον χαλεπώτατον ὁποῦ εἶχον οἱ ἄνθρωποι καὶ ἀπήγοντο βιαίως εἰς τὴν ἀσέβειαν, καὶ διὰ νὰ φύγουν θάνατον πρόσκαιρον, προέδιδον τὰς ψυχὰς αὐτῶν εἰς αἰώνιον κόλασιν, ἐπλήγη δεινῶς τὴν καρδίαν, συμπονοῦσα τὴν ἀπώλειαν αὐτῶν καὶ συμπάσχουσα. Ὅθεν ἐκίνησεν ἀπὸ ζῆλον ἔνθεον, λαβοῦσα εἰς τὴν συνοδίαν αὐτῆς ὀλίγους δούλους, καὶ ἐπῆγεν εἰς τὸν ναόν, ὅπου τὴν θυσίαν ἐτέλουν οἱ ἄφρονες, καὶ ὡς ἐστάθη εἰς τὴν θύραν, ἐτράβηξε τὴν ὄψιν πάντων πρὸς τὸ ἀμήχανον κάλλος αὐτῆς, τὸ ὁποῖον ἐμαρτύρει καὶ τὴν ἔνδοθεν ὡραιότητα. Ἐμήνυσε γοῦν τῷ βασιλεῖ, ὅτι ἔχει νὰ εἰπῇ αὐτῷ λόγον ἀναγκαίας τινὰς ὑποθέσεως, ὅς τις ἐπρόσταξε νὰ εἰσέλθῃ, ἡ δὲ ἦλθεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ. Καὶ πρῶτον μὲν ἔκαμεν αὐτῷ μετάνοιαν, ἔπειτα ἐσύντυχε ταῦτα σταθηρὰ καὶ ἐλεύθερα. Ἔπρεπέ σου, ὦ βασιλεῦ καὶ πρότερον νὰ γνωρίσῃς τὴν πλάνην ὁποῦ ἔχετε, λατρεύοντες ὡς Θεοὺς εἴδωλα φθαρτὰ καὶ ἀναίσθητα, ὅτι ἐντροπὴ μεγάλη εἶναι εἰς ὑμᾶς νὰ ὑπάρχετε τόσον φανερὰ τυφλοὶ εἰς τὴν ἀλήθειαν, προσκυνοῦντες ἀνόητοι τοιαῦτα βδελύγματα.
Καὶ κἂν τὸν σοφόν σου Διόδωρον δὲν πιστεύεις, ὅστις λέγει πὼς ἦτον ἄνθρωποι οἱ θεοί σου, καὶ ἐτελείωσαν τὸν βίον ἐλεεινῶς, ἀλλὰ διὰ τινὰς πράξεις ὁποῦ ἐτέλεσαν, ἤγουν ἀνδρείας, ἢ ἑτέρας σπουδῆς, τινὲς ὠνόμασαν αὐτοὺς ἀθανάτους ὡς ἀνόητοι, καὶ μὲ στήλας καὶ εἴδωλα καὶ ὅμοια τούτοις ἐτίμησαν, οἱ δὲ μεταγενέστεροι, μὴ ἠξεύροντες τὴν γνώμην τῶν προγόνων αὐτῶν, ὅτι μόνον διὰ ἐνθύμησιν ἔστησαν αὐτοῖς ἀνδριάντας, ἀλλὰ νομίζοντες πὼς εἶναι πρᾶγμα εὐσεβὲς καὶ εὐάρμοστον, ἐπροσκύνησαν αὐτοὺς ὥσπερ Θεούς. Ἔτι δὲ καὶ ὁ Χαιρωνεὺς Πλούταρχος μέμφεται καὶ καταφρονεῖ ὅσους ἐπλανήθησαν νὰ σέβωνται τοιαῦτα ἀγάλματα. Τούτων τῶν διδασκάλων σου ἔπρεπε νὰ πιστεύσῃς ὦ βασιλεῦ, καὶ νὰ μὴ γίνεσαι αἰτία τῆς ἀπωλείας τοσούτων ψυχῶν, διὰ τὰς ὁποίας θέλεις κληρονομήσῃ ἀτελεύτητον κόλασιν. Εἷς ἐστιν ὁ ἀληθὴς Θεός, ἀΐδιος, προάναρχος, καὶ ἀθάνατος, ὅστις ὕστερον ἐγένετο διὰ τὴν σωτηρίαν ἡμῶν ἄνθρωπος. Διὰ τούτου οἱ βασιλεῖς βασιλεύουσιν, αἱ ἐπαρχίαι κυβερνῶνται, τὰ στοιχεῖα καὶ ὅλος ὁ κόσμος συνίστανται, καὶ πάντα τὰ κτίσματα ἐκτίσθησαν μὲ ἕνα λόγον αὐτοῦ, καὶ διαμένουσιν. Οὗτος ὁ παντοδύναμος Θεὸς καὶ πανάγαθος, δὲν ἔχει χρείαν ἀπὸ τοιαύτας θυσίας, οὐδὲ εὐφραίνεται εἰς τὰς σφαγὰς τῶν ἀνευθύνων ζῴων ὁποῦ δὲν ἔπταισαν, ἀλλὰ μόνον προστάσσει νὰ φυλάττωμεν τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ ἀπαρασάλευτα.
Ταῦτα ἀκούσας ἐθυμώθη πολλὰ ὁ Μαξέντιος, καὶ ἔμεινε ἄφωνος ὥραν πολλήν. Ἔπειτα μὴ δυνάμενος νὰ ἐναντιωθῇ εἰς τὰ λόγια αὐτῆς, ἀπεκρίνατο. Ἄφες ἡμᾶς νὰ τελειώσωμεν τὴν θυσίαν, καὶ τότε θέλομεν ἀκούσῃ τοὺς λόγους σου καλιώτερα, ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἐτέλεσε τὴν βδελυρὰν αὐτοῦ πανήγυριν, προστάσσει νὰ φέρουν τὴν ἁγίαν εἰς τὰ βασίλεια, καὶ λέγει αὐτῇ, εἰπὲ ἡμῖν τίς εἶσαι, καὶ τίνες οἱ λόγοι ὁποῦ πρὸς ἡμᾶς ἔλεγες; ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· ἐγὼ εἰμὶ θυγάτηρ τοῦ πρὸ σοῦ βασιλέως Κώνσταντος, καλοῦμαι δὲ Αἰκατερίνα, εἶμαι πεπαιδευμένη εἰς ὅλας τὰς ἐπιστήμας τῶν γραμμάτων, Ῥητορικήν, Φιλοσοφίαν, Γεωμετρίαν, καὶ τὰς λοιπάς, ἀλλὰ ταῦτα πάντα ὡς μάταια καὶ ἀνωφελῆ κατεφρόνησα, καὶ ἦλθον νὰ νυμφευθῷ τῷ δεσπότῃ Χριστῷ, ὅστις λέγει ταῦτα διὰ τοῦ Προφήτου αὐτοῦ, ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω.
Ὁ δὲ βασιλεὺς θαυμάζων τὴν σοφίαν αὐτῆς καὶ σύνεσιν, καὶ βλέπων τόσον κάλλος καὶ ὡραιότητα, ἐνόμισεν ὅτι δὲν ἦτον εἰς τὴν γῆν ἀπὸ θνητοὺς γονεῖς γεγενημένη, ἀλλὰ καμία θεὰ ἀπ᾿ ἐκείνας, ὁποῦ αὐτὸς ἐσέβετο, καὶ διελέγετο πρὸς αὐτὸν μὲ σχῆμα ἀνθρώπινον. Καὶ φανερώσας εἰς αὐτὴν ταύτην τὴν γνώμην, ἀπεκρίθη αὐτῷ ἡ μακαρία λέγουσα, ἀληθῶς εἶπας, ὦ βασιλεῦ, διατὸ ὀνομάζεις θεοὺς τοὺς δαίμονας, οἵτινες δείχνουν διάφορα φαντάσματα πρὸς σέ, καὶ πλανῶντες παρακινοῦσί σε εἰς ἀσέλγειαν, καὶ ἑτέρας ἀτόπους ἐπιθυμίας. Ἐγὼ δὲ εἰμὶ γῆ καὶ πηλός, καὶ μὲ ἔπλασεν ὁ Θεὸς εἰς μορφὴν τοιαύτην, καὶ μὲ ἐτίμησε μὲ τὸ κατ᾿ εἰκόνα αὐτοῦ καὶ ὁμοίωσιν, καὶ ἀπὸ τοῦτο πρέπει νὰ θαυμάζεται μάλιστα ἡ σοφία τοῦ πλάσαντος, ἐπειδὴ εἰς τόσην εὐτελῆ ὕλην τοῦ πηλοῦ ἐδυνήθη νὰ δώσῃ τόσην εὐμορφίαν καὶ ὡραιότητα.
Εἰς ταῦτα ἐκάκισεν ὁ Μαξέντιος λέγωντας, μὴ λέγῃς κακὸν διὰ τοὺς θεούς, οἵτινες ἔχουν δόξαν ἀθάνατον. Καὶ ἡ μάρτυς ἀνταπεκρίνατο, ἐὰν θέλῃς νὰ ἀποτινάξῃς ὀλίγον τὴν ἀχλὺν καὶ σκοτισμὸν τῆς ἀπάτης, θέλεις γνωρίσῃ τὴν τῶν θεῶν σου εὐτέλειαν, καὶ νὰ καταλάβῃς τὸν ἀληθῆ Θεόν, τοῦ ὁποίου τὸ θαυμάσιον ὄνομα μόνον λαλούμενον, ἢ καὶ ὁ Σταυρὸς αὐτοῦ εἰς τὸν ἀέρα διατυπούμενος, διώκει τοὺς θεούς σου καὶ ἀφανίζει αὐτούς, καὶ ἐὰν ὁρίζης, θέλω ἀποδείξῃ σοι φανερὰ τὴν ἀλήθειαν.
Ὁ δὲ βασιλεὺς ἰδὼν τὴν ἐλευθερίαν τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης, δὲν ἠθέλησε νὰ διαλεχθῇ, φοβούμενος μήπως καὶ τὸν νικήσῃ μὲ ἀποδείξεις, καὶ καταισχυνθῇ, ἀλλὰ εἶπε ταῦτα προφασιζόμενος, ἄπρεπον εἶναι νὰ διαλέγεται ὁ Βασιλεὺς μὲ γυναῖκας, ἀμὴ νὰ συνάξω τοὺς σοφοὺς τῶν Ῥητόρων μου, καὶ τότε νὰ καταλάβῃς τῶν προβλημάτων σου τὴν ἀσθένειαν, καὶ ἐγνωρίσασα τὸ συμφέρον σου, νὰ πιστεύσῃς εἰς τὰ ἡμέτερα δόγματα. Ταῦτα εἶπε, καὶ προστάσσοντας νὰ φυλάττουσιν ἀκριβῶς τὴν μάρτυρα, ἔστειλεν ἐπιστολὴν εἰς ὅλα τὰ κάστρη τῆς ἐξουσίας αὐτοῦ, διαλαμβάνουσαν οὕτως· ἐγὼ ὁ βασιλεὺς Μαξέντιος χαιρετῶ ὅλους τοὺς σοφοὺς τῶν ἑλλήνων καὶ Ῥήτορας, τοὺς ὁποίους παρακαλῶ νὰ ἔλθετε πρός με ταχέως, ἐπικαλεσάμενοι τὸν σοφώτατον Θεὸν Ἑρμῆν, καὶ τὰς αἰτίας τῆς γνώσεως Μούσας. Διὰ νὰ ἐπιστομίσετε ἕνα σοφώτατον γύναιον, ὁποῦ ἐνεφανίσθη εἰς τὰς ἡμέρας ταύτας, καὶ χλευάζει τοὺς μεγάλους θεούς, ὀνομάζον τὰς πράξεις αὐτῶν μύθους καὶ φλυαρήσματα, καὶ οὕτω θέλετε δείξῃ τὴν πάτριον ὑμῶν σοφίαν, νὰ θαυμαστωθῆτε εἰς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἀπ᾿ ἐμοῦ νὰ λάβετε χαρίσματα ἄπειρα διὰ ἀμοιβὴν τοῦ κόμου ὑμῶν.
Συνήχθησαν οὖν οἱ ἐκλεκτότεροι καὶ σοφώτεροι Ῥήτορες, τὸν ἀριθμὸν πεντήκοντα, ὀξεῖς εἰς τὸ νοῆσαι, καὶ εἰς τὸ λαλεῖν ἱκανώτατοι, πρὸς τοὺς ὁποίους εἶπε ταῦτα ὁ Μαξέντιος, ἑτοιμάσθητε ἐπιμελέστατα, νὰ ἀγωνισθῆτε ἀνδρείως καὶ μὴ ὀκνεύσετε, θαρροῦντες, ὅτι μὲ γυναῖκα ἔχετε τὴν διάλεξιν, ἀλλὰ ὥσπερ νὰ εἴχετε ἀνταγωνιστὴν ἀνδρειότατον τὸν σοφώτατον Ῥήτορα, οὕτω βάλετε ὅλην τὴν σπουδὴν καὶ δείξετε τὴν σοφίαν ὑμῶν, ὅτι καθὼς ἐγὼ ἀκριβῶς ἐγνώρισα αὐτήν, ὑπερβαίνει εἰς τὴν σοφίαν αὐτὸν τὸν θαυμάσιον Πλάτωνα. Λοιπὸν παρακαλῶ ὑμᾶς, ὥσπερ νὰ εἴχετε αὐτὸν ἐκεῖνον ἀνταγωνιζόμενον, οὕτως ἐπιμέλειαν καὶ προσοχὴν ἐπιδείξατε, καὶ ἐὰν νικήσητε, θέλω δώσῃ ὑμῖν μεγάλα χαρίσματα, εἰ δὲ καὶ νικηθῆτε, θέλετε λάβῃ αἰσχύνην ἀνείκαστον, καὶ ἐπωνείδιστον θάνατον.
Ταῦτα εἰπόντος τοῦ Μαξεντίου, ἀπεκρίθη εἷς Ρήτορ ὁ τῶν ἄλλων ἐπιφανέστερος· ἂν ἦτον ἡ φρονιμωτέρα γυνή, ὦ βασιλεῦ καὶ φιλοσοφωτέρα, δὲν θέλει δυνηθῇ νὰ συντύχῃ ἐναντίον ἡμῶν, καὶ πρόσταξε νὰ ἔλθῃ, καὶ τότε νὰ ἰδῇς τὴν ἀλήθειαν. Ἀκούσας οὖν τὸν ρήτορα ὁ Μαξέντιος οὕτω καυχώμενον, ἐνεπλήσθη ὅλος ἡδονῆς καὶ φαιδρότητος, ἐλπίζων ὁ μάταιος, νὰ νικήσῃ ἡ θρασεῖα γλῶσσα καὶ ἀκόλαστος τὴν φιλοσοφίας καὶ ἐπιεικείας γέμουσαν. Λοιπὸν κελεύει νὰ φέρουν τὴν ἁγίαν Αἰκατερίναν.
Ἦτον δὲ συνηγμένον πλῆθος πολὺ εἰς τὸ θέατρον, νὰ ἰδοῦν τὸ ἀποβησόμενον. Ἀλλὰ πρὶν νὰ φθάσουν οἱ ἀπεσταλμένοι εἰς τὴν ἁγίαν, ἦλθεν οὐρανόθεν Μιχαὴλ ὁ Ἀρχάγγελος, καὶ λέγει αὐτῇ, μὴ φοβοῦ ἡ παῖς τοῦ Κυρίου. Ἰδοὺ γὰρ ὁ Κύριος θέλει δώσῃ σοι σοφίαν εἰς τὴν σοφίαν σου, νὰ νικήσῃς τοὺς ρήτορας. Καὶ οὐ μόνον αὐτοί, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ νὰ πιστεύσωσι διὰ σοῦ, καὶ νὰ λάβετε πάντες τοῦ Μαρτυρίου τὸν στέφανον.
Λαβόντες δὲ αὐτὴν οἱ ἀπεσταλμένοι ὑπῆγαν εἰς τὰ βασίλεια, καὶ εὐθὺς ὁ γενναῖος ἐκεῖνος ρήτωρ εἶπε ταῦτα μὲ σοβαρὸν βλέμμα φθεγγόμενος, σὺ εἶσαι ὁποῦ ὑβρίζεις τοὺς θεοὺς ὑμῶν τοσοῦτον ἀναίσχυντα; ἡ δὲ ἁγία ἀπεκρίθη αὐτῷ μὲ πραότητα, ἐγὼ εἰμί, πλὴν οὐχὶ ἀναισχύντως καθὼς εἶπες καὶ ἰταμῶς, ἀλλὰ μετρίως καὶ φιλαλήθως μάλιστα. Καὶ ὁ ρήτωρ· ἐπειδὴ οἱ μεγάλοι ποιηταὶ ὀνομάζουσιν αὐτοὺς ὑψηλούς, πῶς σὺ τολμᾶς καὶ κινεῖς κἂν αὐτὴν τὴν γλῶσσαν μὲ τόσην θρασύτητα, ὁποῦ ἐδοκίμασες τὴν σοφίαν αὐτῶν, καὶ ἐκοινώνησες τῆς γλυκύτητος; ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· Τὴν μὲν σοφίαν ἔχω ἀπὸ τὸν Θεόν μου χάριν, ὅς τις εἶναι ἡ σοφία καὶ ἡ ζωή, καὶ ὅς τις αὐτὸν φοβεῖται καὶ φυλάττει αὐτοῦ τὰ θεῖα προστάγματα, εἶναι ὄντως φιλόσοφος, ἀμὴ τὰ ἔργα τῶν θεῶν σας καὶ αἱ διηγήσεις, εἶναι ἄξια ψόγου, καὶ γεμάτα ἀπάτην, καὶ καταγέλαστα. Πλὴν εἰπέ μοι, τίς ἀπὸ τοὺς μεγάλους σου ποιητάς, καθὼς λέγεις, καὶ πῶς θεοὺς αὐτοὺς ἐπωνόμασεν;
Ὁ δὲ ρήτωρ εἶπε· πρῶτα μὲν ὁ σοφώτατος Ὅμηρος ἐπευχόμενος πρὸς τὸν Δία, λέγει, Ζεῦ κύδιστε μέγιστε καὶ ἀθάνατοι θεοί ἄλλοι, καὶ ὁ περίβλεπτος Ὀρφεὺς εἰς τὴν θεογονίαν αὐτοῦ λέγει ταῦτα, εὐχαριστῶν τῷ Ἀπόλλωνι, ὦ αἴα Λητοῦς Υἱὲ ἐκατηβόλε, φοῖβε κραταιὲ παιδερκές, θνητοῖς καὶ ἀθανάτοισιν ἀνάσσων, ἥλιε χρυσίοισιν ἀειρόμενε πτερύγεσιν. Οὕτως οὖν οἱ πρῶτοι τῶν Ποιητῶν καὶ κράτιστοι ἐτίμουν αὐτοὺς καὶ ἐκάλουν Θεοὺς ἀθανάτους. Ἀπατᾶσαι γοῦν σὺ ἡ πάνσοφος, νὰ προσκυνῇς τὸν ἐσταυρωμένον, τὸν ὁποῖον οὐδεὶς ποιητὴς Θεὸν ὠνόμασε.
Καὶ ἡ Μάρτυς· αὐτὸς ὁ Ὅμηρος λέγει πάλιν εἰς ἄλλον τόπον διὰ τὸν μέστιστόν σου Θεὸν Δία, πῶς εἶναι ψεύστης, ἀπατεών, πανοῦργος, καὶ σκολιώτατος, καὶ πῶς ἤθελαν νὰ δέσουν αὐτὸν ἡ Ἥρα, ὁ Ποσειδῶν, καὶ ἡ Ἀθηνᾶ, ἐὰν δὲν ἔφευγε νὰ κρυφθῇ. Ὁμοίως φαίνονται καὶ ἄλλα ὅμοια εἰς καταφρόνησιν τῶν Θεῶν σας. Ἐπεὶ δὲ τὸν ἐσταυρωμένον εἶπες πὼς δὲν λέγει αὐτόν τις παλαιὸς διδάσκαλος οὔτε ὁμολογεῖ αὐτὸν Θεόν, ἔπρεπε νὰ μὴ περιεργαζώμεθα, οὔτε νὰ πολυπραγμονῶμεν περὶ αὐτοῦ, ὅστις εἶναι Θεὸς ἀληθής, οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ θαλάσσης, ἡλίου καὶ σελήνης, καὶ παντὸς ἀνθρωπίνου γένους δημιουργός, ἀκατάληπτος, ἀνεξιχνίαστός τε καὶ ἄρρητος. Ἀλλὰ διὰ ἀληθεστέραν πίστωσιν, ἄκουσον τί λέγει περὶ αὐτοῦ ἡ σοφωτάτη Σίβυλλα, μαρτυροῦσα αὐτοῦ τὴν ἔνθεον σάρκωσιν καὶ τὴν σωτήριον Σταύρωσιν. Ὀψὲ ποτὲ τις ἐπὶ τὴν πολυσχεδῆ ταύτην ἐλάσει γῆν, καὶ δίχα σφάλματος γενήσεται σάρξ, ἀκαμάτοις δὲ θεότητος ὅροις ἀνιάτων παθῶν λύσει φθοράν, καὶ τούτῳ φθόνος γενήσεται ἐξ ἀπίστου λαοῦ, καὶ εἰς ὕψος κρεμασθήσεται ὡς θανάτου κατάδικος.
Ἄκουσον δὲ καὶ τὸν ἀψευδῆ σου Ἀπόλλωνα, πῶς καὶ στανικῶς ὁμολόγησε τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀπαθῆ, βιαζόμενος ὑπὸ τῆς αὐτοῦ δυνάμεως. Εἷς με, φησσί, βιάζεται Οὐράνιος, ὃς ἐστὶ φῶς τριλαμπές, ὁ δὲ παθὼν Θεός ἐστι, καὶ οὐ θεότης παθὼν αὐτή, ἄμφω γὰρ βροτόσωμος, καὶ ἄμβροτος, αὐτὸς ἤδη Θεὸς καὶ ἀνήρ, πάντα φέρων ἐκ θνητῆς Σταυρόν, ὕβριν, ταφήν, καὶ τὰ ἑξῆς. Ταῦτα εἶπεν ὁ Ἀπόλλων διὰ τὸν ὄντως Θεόν, ὁ ὁποῖος εἶναι συνάναρχος τῷ γεγεννηκότι καὶ συναΐδιος, ἀρχὴ καὶ ρίζα καὶ πηγὴ τῶν ἀγαθῶν ἁπάντων. Ἐδημιούργησε τὸν κόσμον ἐκ τοῦ μὴ ὄντως εἰς τὸ εἶναι, καὶ διακρατεῖ καὶ συνέχει αὐτόν, ὁμοούσιος δὲ ὑπάρχων τῷ Πατρί, γέγονεν ἄνθρωπος δι᾿ ἡμᾶς, καὶ περιεπάτησεν εἰς τὴν γῆν, νουθετήσας, διδάξας, καὶ πάντα πραγματευσάμενος δι᾿ ἡμᾶς, εἶτα καὶ θάνατον κατεδέξατο δι᾿ ἡμᾶς τοὺς ἀγνώμονας, διὰ νὰ λύσῃ τὴν πρώτην καταδίκην, καὶ νὰ λάβωμεν τὴν ἀρχαίαν ἀπόλαυσιν καὶ μακαριότητα, καὶ οὕτως ἀνοίγονται ἡμῖν πάλιν αἱ πύλαι τοῦ παραδείσου, τὰς ὁποίας κακῶς ἀπεκλείσαμεν, καὶ ἀναστὰς τριήμερος, ἀνῆλθεν εἰς Οὐρανούς, ὅθεν καὶ κατῆλθεν.
Ἀπέστειλε δὲ τοῖς μαθηταῖς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τοὺς ὁποίους ἔπεμψεν εἰς ὅλον τὸν κόσμον, καὶ ἐκήρυξαν αὐτοῦ τὴν θεότητα, διὰ νὰ λυτρώσουν τὰς ψυχὰς ἀπὸ τὴν πλάνην τῆς ἀπιστίας, καὶ οὕτω πρέπει καὶ σὺ νὰ πιστεύσῃς φιλόσοφε, νὰ γνωρίσῃς τὸν ἀληθῆ Θεόν, νὰ γένῃς δοῦλος αὐτοῦ, ἐὰν ποθῇς τὸ συμφέρον σου, ὅς τις εἶναι ἐλεήμων καὶ εὔσπλαγχνος, καὶ προσκαλεῖται τοὺς ἁμαρτήσαντας, λέγων· Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κᾀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Πίστευσον οὖν κᾂν τῶν ποιητῶν σου καὶ Θεῶν σου, τοῦ Πλάτωνος λέγω, Ὀρφέως καὶ Ἀπόλλωνος, οἱ ὁποῖοι καθαρὰ καὶ σαφέστατα ἢ καὶ ἄκοντες, Θεὸν τὸν Χριστὸν ὡμολόγησαν, τὸν ὁποῖον αὐτὸς ὁ παντοδύναμος Κύριος ᾠκονόμησε, διὰ νὰ μὴ ἔχητε εἰς τοῦτο καμίαν πρόφασιν.
Αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα λέγουσα ἡ πάνσοφος ρήτωρ καὶ πάγκαλλος, τὰ ὁποῖα ἀφήνω διὰ τὴν πολυλογίαν, κατέπληξε τὸν φιλόσοφον, ὅς τις ἔμεινεν ἄφωνος, καὶ δὲν ἐδύνατο νὰ λαλήσῃ τὸ σύνολον. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἰδὼν αὐτὸν οὕτως ἡττηθέντα καὶ θαυμαζόμενον, ἐπρόσταξε τοὺς ἐπιλοίπους νὰ διαλεχθοῦν μὲ τὴν μάρτυρα. Οἱ δὲ ἀπαγορεύουσι τὸν ἀγῶνα, λέγοντες, δὲν ἔχομεν νὰ ἀντισταθοῦμεν τῇ ἀληθείᾳ, οὔτε δυνάμεθα, βλέποντες μάλιστα νενικημένον τὸν προεστῶτα ἡμῶν. Τότε ὁ Μαξέντιος θυμωθείς, προστάσσει νὰ ἀνάψωσι πυρκαϊὰν εἰς τὸ μέσον τῆς πόλεως, καὶ νὰ καύσουν τοὺς ρήτορας, οἵτινες ἀκούσαντες τὴν ἀπόφασιν, ἔπεσον εἰς τοὺς πόδας τῆς ἁγίας, δεόμενοι νὰ συγχωρήσῃ αὐτοῖς ὁ Κύριος, ὅσα ἐν ἀγνοίᾳ ἥμαρτον, καὶ νὰ ἀξιωθοῦν τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, καὶ τῆς δωρεᾶς τοῦ παναγίου Πνεύματος. Ἡ δὲ ἁγία ἐμπληθεῖσα ἡδονῆς καὶ ἀγαλλιάσεως, εἶπεν αὐτοῖς· ὄντως μακάριοι ὑμεῖς καὶ καλότυχοι, ὅτι τὸ σκότος ἀφήκατε καὶ τῷ φωτὶ τῆς ἀληθείας ἠκολουθήσατε, καὶ φθειρόμενον ἐπὶ γῆς βασιλέα καταλιπόντες, προσήλθετε εἰς τὸν ἄφθαρτον καὶ Οὐράνιον, μὴ ἀμφιβάλλετε εἰς τοῦτο, ὅτι τὸ πῦρ ὁποῦ σᾶς φοβερίζουν οἱ ἀσεβεῖς, θέλει γίνῃ εἰς ὑμᾶς Βάπτισμα, καὶ κλίμαξ οὐράνιος, νὰ καθαρίσῃ πᾶσαν κηλῖδα καὶ ῥῦπον ψυχῆς καὶ σώματος, καὶ ὡς ἀστέρας φαεινοὺς νὰ παραπέμψῃ ἡμᾶς εἰς τὸν βασιλέα ἐκεῖνον, νὰ ποιήσῃ ὑμᾶς φίλους αὐτοῦ ἠγαπημένους. Ταῦτα λέγουσα ἡ ἁγία, παρεκίνησεν αὐτοὺς μὲ τοιαύτας ἐλπίδας, καὶ ἐσημείωσεν ὅλως ἕνα καθ᾿ ἕνα μὲ τὴν σφραγίδα τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸ μέτωπον, καὶ μετὰ εὐχαριστίας καὶ ἡδονῆς ἀπέστειλεν αὐτοὺς εἰς τὸ μαρτύριον. Οἱ δὲ στρατιῶται ἔριψαν αὐτοὺς εἰς τὴν πυρὰν χαίροντας, τῇ ιζ´ τοῦ νοεμβρίου μηνός.
Ἑσπέρας δὲ ὑπῇγαν τινὲς εὐσεβεῖς καὶ φιλόχριστοι, νὰ συνάξουν τὰ λείψανα αὐτῶν, καὶ τὰ εὑρήκασιν ὅλα σῷα καὶ ἀκέραια, καὶ μήτε τρίχα αὐτῶν ὑπὸ τοῦ πυρὸς κατεκαύθη. Τοῦτο πρῶτον σημεῖον τῆς πρὸς Θεὸν αὐτῶν φιλίας καὶ οἰκειώσεως. Εὐχαριστήσαντες οὖν τῷ Θεῷ πρεπόντως, καὶ ἐπιστρέψαντες πολλοὺς πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας μὲ τὴν θαυματουργίαν ταύτην, λαμπρῶς αὐτὰ καὶ ὁσίως εἰς τόπον ἁρμόδιον κατέθεντο.
Ὁ δὲ βασιλεὺς ὅλην αὐτοῦ τὴν φροντίδα εἶχεν εἰς τὴν ἁγίαν, καὶ ἐδοκίμασε μὲ κάθε τρόπον νὰ ἐπιστρέψῃ αὐτὴν εἰς τὴν θρησκείαν αὐτοῦ, καὶ μὴ δυνάμενος μὲ συλλογισμοὺς φιλοσοφίας, ἐπεχείρισε μὲ κολακείας καὶ πανουργεύματα, λέγωντας, ὑπάκουσόν μου καλὴ θύγατερ, ὅτι ὡς φιλόστοργός σου πατὴρ συμβουλεύω σοι, νὰ προσκυνήσῃς τοὺς μεγάλους θεούς, καὶ μάλιστα τὸν μουσικὸν Ἑρμῆν, ὅς τις σὲ ἐστόλισε μὲ τοσαῦτα τῆς φιλοσοφίας χαρίσματα, καὶ θέλω δώσῃ σοι, μάρτυρες οἱ θεοὶ πάντες, τὸ ἥμισυ μέρος τῆς ἐξουσίας μου, νὰ κατοικῇς μετ᾿ ἐμοῦ εἰς τὰ βασίλεια. Ἡ δὲ ἁγία ὡς μεγαλόφρων ὁποῦ ἦτον καὶ φρόνιμος, ἐγνώρισε τὴν γνώμην αὐτοῦ καὶ τὰ τῆς πανουργίας σοφίσματα, καὶ λέγει αὐτῷ, ξεσκέπασε ὦ βασιλεῦ τὴν σκηνήν, καὶ μὴ ὑποκρίνεσαι τὸ δολερὸν τῆς ἁλώπεκος, ὅτι ἐγώ, καθώς σοι εἶπον τὸ πρότερον εἶμαι χριστιανή, καὶ ἦλθον νὰ νυμφευθῶ τῷ Χριστῷ, τὸν ὁποῖον μόνον ἔχω νυμφίον καὶ σύμβουλον, στολὴν καὶ κόσμον τῆς παρθενίας μου, καὶ ποθῶ τὸ μαρτύριον περισσότερον ἀπὸ πᾶσαν βασιλικὴν ἁλουργίδα καὶ στέφανον.
Ὁ δὲ βασιλεὺς πάλιν προσποιούμενος ὅτι φροντίζει πρὸς τὸ συμφέρον αὐτῆς, ἀπεκρίνατο· μὴ μὲ ἀναγκάσῃς νὰ ὑβρίσῳ στανικῶς μου τὴν ἀξίαν σου, καὶ ἡ μάρτυς· κάμε εἴ τι θέλεις, ὅτι μὲ τὴν πρόσκαιρον αὐτὴν ἀτιμίαν θέλεις προξενήσῃ εἰς ἐμὲ δόξαν ἀληθῆ καὶ ἀθάνατον, καὶ θέλει πιστεύσῃ καὶ πολὺ πλῆθος ἀνθρώπων εἰς τὸν Χριστόν μου, καὶ ἐξόχως τοῦ παλατίου σου, ὁποῦ νὰ μὲ προπέμψωσι καὶ αὐτοὶ πρὸς τὰς ἱερὰς ἐκείνας μονὰς μὲ δόξαν πολλὴν καὶ μεγαλοπρέπειαν. Ταῦτα μὲν εἶπεν ἡ ἁγία, ὁ δὲ Θεὸς ἐπένευσεν ἄνωθεν καὶ ἐτελειώθη ταύτης ἡ πρόρρησις.
Τότε ὁ Μαξέντιος προστάσσει νὰ ἐκδύσουν αὐτὴν τὴν βασιλικὴν πορφύραν, καὶ νὰ τύπτουν αὐτὴν μὲ νεῦρα βοῶν ἀνελεήμονα· τούτου δὲ γενομένου μετὰ τὴν πρόσταξιν, ἔτυπτον τὴν μάρτυρα δύο ὥρας δυνατὰ εἰς τὴν δυνατὰ εἰς τὴν κοιλίαν καὶ εἰς τὴν ράχην ὁμοῦ τοσοῦτον, ἕως οὗ κατεξέσχισαν σχεδὸν ἅπαν τὸ παρθενικὸν ἐκεῖνο σῶμα, καὶ γέγονεν ὅλον ἄσχημον ἀπὸ τὰς πληγὰς τὸ πρώην ὡραῖον καὶ πάγκαλλον, καὶ τὰ μὲν αἵματα ἔτρεχον ποταμηδόν, καὶ ἐκοκκίνισε τὸ ἔδαφος, ἡ δὲ ἁγία ἵστατο μὲ τόσην ἀνδρείαν, καὶ γενναιότητα, ὁποῦ οἱ ὁρῶντες ἐθαύμαζον. Ὀψέποτε δὲ τὸ ἀνήμερον ἐκεῖνον θηρίον ἐκέλευσε νὰ φυλακώσουν αὐτήν, καὶ νὰ μὴ δώσῃ αὐτῇ βρῶσιν ἢ πόσιν τινὰς ἕως ἡμέρας δώδεκα, διὰ νὰ συλλογισθῇ μὲ ποῖον τρόπον κολάσεως θὰ θανατώσῃ αὐτήν.
Ἡ δὲ Αὐγοῦστα ἡ τοῦ Μαξεντίου ὁμόζυγος εἶχε πόθον πολὺν νὰ εἰδωθῇ μὲ τὴν ἁγίαν, διατὶ τὴν ἠγάπησε περισσά, ἀκούσασα τὰς ἀρετὰς αὐτῆς καὶ τὰ ἀνδραγαθήματα, καὶ μάλιστα διὰ ἕνα ὄνειρον, ὁποῦ εἶδεν ἐκείνας τὰς ἡμέρας, καθὼς ἐδῶ παρακάτω φαίνεται. Ὅθεν ἐτρώθη τὴν καρδίαν τοσοῦτον εἰς τὴν ἀγάπην, ὁποῦ δὲν ἐδύνατο νὰ κοιμηθῇ. Ἐξελθὼν δὲ ὁ βασιλεὺς ἀπὸ τὴν πόλιν διὰ ἀναγκαίαν ὑπόθεσιν, ἔκαμεν εἰς ἕνα χωρίον ὀλίγας ἡμέρας. Ὅθεν ἡ βασίλισσα ηὗρεν ἄδειαν, νὰ ἐπιτύχῃ τοῦ ποθουμένου. Ἦτον δὲ εἷς μέγας ἄρχων δυνατός, στρατοπεδάρχης τὴν ἀξίαν, φίλος μεγάλος τοῦ βασιλέως, Πορφυρίων ὀνομαζόμενος, ἄνθρωπος πιστὸς καὶ καλόγνωμος. Τούτῳ ὁμολόγησεν ἡ Αὐγοῦστα τὴν γνώμην αὐτῆς, μυστικὰ ταῦτα λέγουσα, τὴν προλαβοῦσαν νύκτα εἶδα εἰς τὸ ὅραμά μου τὴν Αἰκατερίναν, ἥτις ἐκάθητο ἐν μέσῳ πολλῶν νέων καὶ Παρθένων ὡραίων, ἐνδεδυμένων στολὰς λευκάς, καὶ τόση λάμψις ἐξήρχετο ἀπὸ τὸ πρόσωπον αὐτῆς, ὁποῦ δὲν ἐδυνάμην νὰ βλέπω αὐτό. Καὶ αὐτὴ μὲ ἐκάθισε πλησίον αὐτῆς, καὶ ἔβαλεν εἰς τὴν κεφαλήν μου χρυσὸν στέφανον, λέγουσα, ὁ δεσπότης Χριστὸς πέμπει σοι τοῦτον τὸν στέφανον. Ὅθεν ἔχω τόσον πόθον νὰ ἰδῷ αὐτὴν ὁποῦ δὲν εὑρίσκω ἀνάπαυσιν. Λοιπὸν παρακαλῶ σε νὰ κάμῃς τρόπον νὰ ἀνταμώσω αὐτὴν κρυφᾶ.
Ὁ δὲ Πορφυρίων ἀπεκρίνατο, ἐγὼ νὰ πληρώσω τὸν πόθον σου δέσποινα, ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἐνύκτωσεν, ἐπῆρε διακοσίους στρατιῶτας καὶ ὑπήγασιν εἰς τὴν φυλακὴν μὲ τὴν βασίλισσαν. Καὶ δόντες τῷ δεσμοφύλακι χρήματα, ἤνοιξε τὰς θύρας. Καὶ εἰσελθόντες, ὡς εἶδεν ἡ Αὐγοῦστα τὴν ποθεινὴν ἐκείνην ὄψιν τῆς μάρτυρος, καὶ τὴν ἐπανθοῦσαν αὐτῇ θείαν χάριν, καταπλαγεῖσα ἀπὸ τὴν ἀνθηρὰν ἀκτῖνα τοῦ βασιλικοῦ ἐκείνου προσώπου, πίπτει ταχέως πρὸς τοὺς πόδας αὐτῆς μετὰ δακρύων, τοιαῦτα λέγουσα· τώρα εἶμαι καλότυχος καὶ μακαρία βασίλισσα, ὁποῦ σὲ ἀπήλαυσα, ἐγὼ ἐπόθουν ὑπὲρ φύσιν νὰ ἰδῷ τὸ βασιλικόν σου πρόσωπον, καὶ ἐδίψουν ὡς ἔλαφος, νὰ ἀκούσῳ τὴν μελίρρυτον γλῶσσάν σου, καὶ τῶρα ὁποῦ ἠξιώθηκα τῆς ἐφέσεως, δὲν θέλω λυπηθῇ, ἐὰν ὑστερηθῶ τὴν ζωὴν καὶ τὴν βασιλείαν μου. Εὐφραίνομαι καὶ τὴν καρδίαν καὶ τὴν ψυχήν, ὑποδεχομένη τοσαύτην γλυκείαν αὐγὴν ἀπὸ τὴν ὡραίαν σου ὄρασιν. Μακαρία σὺ καὶ ζηλωτή, ὅτι τοιούτῳ δεσπότῃ προσεκολλήθης, ἀπὸ τὸν ὁποῖον λαμβάνεις τοσαύτας δωρεὰς καὶ χαρίσματα. Ἡ δὲ ἁγία ἀπεκρίθη αὐτῇ λέγουσα, μακαρία εἶσαι καὶ σὺ ὦ βασίλισσα, ὅτι βλέπω ἕνα στέφανον ὁποῦ βάλλουσιν εἰς τὴν κορυφήν σου οἱ Ἄγγελοι, τὸν ὁποῖον θέλεις λάβῃ μετὰ τρίττην ἡμέραν, καὶ διὰ ὀλίγην κόλασιν ὁποῦ θέλεις ὑπομείνῃ, θέλεις ὑπάγῃ πρὸς τὸν ἀληθῆ βασιλέα, νὰ βασιλεύῃς αἰώνια. Ἡ δὲ εἶπεν αὐτῇ, φοβοῦμαι τὰς βασάνους καὶ τὸν ὁμόζυγον, ὅτι εἶναι πολλὰ σκληρὸς καὶ ἀπάνθρωπος. Λέγει πρὸς αὐτὴν ἡ ἁγία, ἔχε θάρρος, ὅτι θέλεις ἔχῃ εἰς τὴν καρδίαν σου τὸν Χριστὸν βοηθοῦντά σοι, ὁποῦ νὰ μὴ ἐγγίσῃ εἰς σὲ καμία βάσανος, μόνον ὀλίγον θέλει πονέσῃ τὸ σῶμα σου ἐδῶ πρόσκαιρα, καὶ ἐκεῖ νὰ ἀναπαύεσαι αἰώνια.
Καὶ ὡς ἔλεγε ταῦτα ἡ ἁγία, ἠρώτισεν αὐτὴν ὁ Πορφυρίων, λέγων, τί ἀγαθὸν χαρίζει ὁ Χριστὸς εἰς ὅσους πιστεύσουσιν εἰς αὐτόν; ὅτι βούλομαι νὰ γένῳ καὶ ἐγὼ στρατιώτης αὐτοῦ, καὶ ἡ μάρτυς· δὲν ἀνέγνως ποτὲ καμίαν γραφὴν τῶν χριστιανῶν, οὔτε ἤκουσες; Καὶ ὁ Πορφυρίων· ἀπὸ παιδίον ἤμην εἰς τοὺς πολέμους, ἀσχολούμενος, καὶ δὲν ἐφρόντιζον ἄλλα πράγματα. Λέγει εἰς αὐτὸν ἡ ἁγία· δὲν δύνεται γλῶσσα νὰ διηγηθῇ τὰ ἀγαθὰ ὁποῦ ὁ πανάγαθος Θεός, καὶ φιλάνθρωπος ἡτοίμασε τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν, καὶ φυλάττουσι τὰ τούτου προστάγματα. Τότε ὁ Πορφυρίων χαρᾶς ἀπείρου πληθείς, πιστεύει εἰς τὸν Χριστὸν μὲ τοὺς διακοσίους στρατιῶτας καὶ μὲ τὴν βασίλισσαν. Καὶ ἀσπασάμενοι ἅπαντες μετ᾿ εὐλαβείας τὴν μάρτυρα, ἀνεχώρησαν.
Ὁ δὲ φιλάνθρωπος καὶ ἐλεήμων Θεός, δὲν ἄφηκε τὴν ἁγίαν ἀνεπιμέλητον τοσαύτας ἡμέρας, ἀλλ᾿ ὡς φιλόστοργος Πατὴρ ἔδειξε πρὸς αὐτὴν κηδεμονίαν τὴν πρέπουσαν, καὶ ἔπεμπεν αὐτῇ τροφὴν μίαν περιστερὰν καθ᾿ ἑκάστην, ἔπειτα καὶ αὐτὸς ἐκεῖνος ὁ καλὸς ἀγωνοθέτης ἦλθε νὰ ἐπισκέψῃ αὐτὴν μὲ δόξαν πολλήν, καὶ ὅλα τὰ οὐράνια πράγματα. Καὶ ἐδυνάμωσε τὴν καρτερίαν αὐτῆς περισσότερον, καὶ ἔδωκε θάρρος εἰς αὐτὴν λέγων, μὴ δειλιάσῃς ἠγαπημένη μου θύγατερ, ὅτι ἐγὼ εἶμαι μετὰ σοῦ, καὶ δὲν θέλει ἐγγίσῃ εἰς σὲ καμία βάσανος, ἀλλὰ μὲ τὴν ὑπομονήν σου θέλεις ἐπιστρέψῃ πολλοὺς εἰς τὸ ὄνομά μου, καὶ νὰ ἀξιωθῇς πολλοὺς στεφάνους καὶ τρόπαια.
Ταῦτα εἶπεν αὐτῇ τὴν τελευταίαν νύκτα ὁ Κύριος· καὶ τὸ πρωῒ καθίσας ἐπὶ τοῦ βήματος ὁ Μαξέντιος, προστάσσει νὰ φέρουν τὴν ἁγίαν Αἰκατερίναν, ἥτις εἰσῇλθεν εἰς τὰ βασίλεια μετὰ τῶν πνευματικῶν χαρίτων καὶ τῆς γλυκείας ἐκείνης φαιδρότητος, ὥς τε ὁποῦ καὶ οἱ παρόντες περιελάμφθησαν ἀπὸ τὴν αἴγλην τῆς αὐτῆς ὡραιότητος. Ἀλλὰ καὶ ὁ βασιλεὺς ἐξεπλάγη καὶ αὐτὸς δεινῶς, καὶ νομίζοντας, ὅτι ἐλάμβανε παρά τινος τροφὴν εἰς τὴν φρουράν, καὶ δι᾿ αὐτὸ δὲν ἀδυνάτισε τόσας ἡμέρας, οὔτε τὸ παράπαν ἀσχήμισεν, ἐβούλετο νὰ κακοποιήσῃ τοὺς φύλακας. Ἡ δὲ ἁγία διὰ νὰ μὴ κολασθοῦν οἱ ἀνεύθυνοι, ὡμολόγησε τὴν ἀλήθειαν, λέγουσα, ἐγὼ βασιλεῦ τροφὴν ποσῶς δὲν ἔλαβα ἀπὸ ἄνθρωπον, ἀλλὰ ὁ δεσπότης μου Χριστός, ὁποῦ φροντίζει διὰ τοὺς δούλους αὐτοῦ, μὲ ἔτρεφεν.
Ὁ γοῦν βασιλεύς θαυμάζοντας τοιοῦτον κάλλος, ἠθέλησε νὰ δοκιμάσῃ πάλιν μὲ κολακείαν, καὶ ὑπουλότητα τὴν ἁγίαν, λέγων ταῦτα· σοὶ πρέπει τὸ βασίλειον θύγατερ ἡλιόμορφε κόρη, ὁποῦ ὑπερβαίνεις τὴν Ἀφροδίτην εἰς τὴν εὐπρέπειαν. Ἐλθὲ γοῦν θυσίασον τοῖς θεοῖς, νὰ γένῃς βασίλισσα, νὰ περάσῃς μετ᾿ ἐμοῦ ζωὴν πανευφρόσυνον, καὶ μὴ θελήσῃς, παρακαλῶ σε, νὰ ἀπωλεσθῇ ἡ τοσαύτη ὡραιότης μὲ κολαστήρια. Λέγει πρὸς αὐτὸν ἡ ἁγία· Ἐγὼ εἶμαι γῆ καὶ πηλός, καὶ πᾶσα ἡ ὡραιότης ὡς ἄνθος μαραίνεται καὶ ὡς ὄνειρος ἀφανίζεται, ἢ ἀπὸ ὀλίγην ἀσθένειαν, ἢ ἀπὸ γῆρας, ἢ μὲ θάνατον, λοιπὸν μὴ φρόντιζε διὰ τὸ κάλλος μου.
Ὅτε δὲ ταῦτα διελέγετο ἡ ἁγία μὲ τὸν Μαξέντιον, ἔπαρχός τις Χουρσασαδὲμ ὀνόματι, ὀξὺς εἰς ὀργήν, καὶ εἰς τιμωρίαν εὔκολος, θέλοντας νὰ δείξῃ πρὸς τὸν βασιλέα ἀγάπην καὶ εὔνοιαν, συλλογισθεὶς ὀλίγον κατὰ διάνοιαν, εἶπε ταῦτα· Ἐγὼ βασιλεῦ εὕρηκα μίαν μηχανὴν νὰ νικήσῃ τὴν κόρην, ἢ νὰ λάβῃ πολυώδυνον θάνατον. Πρόσταξον νὰ κάμουν τέσσαρας ξυλίνους τροχοὺς εἰς μίαν περόνην, εἰς τοὺς ὁποίους νὰ καρφώσουν γύροθεν ξιφάρια, καὶ ἄλλα σίδηρα κοπτερὰ καὶ ὀξύτατα. Οἱ δύο νὰ γυρίζουσι δεξιά, καὶ οἱ δύο ἀριστερά, καὶ εἰς τὸ μέσον αὐτῶν ἂς βάλλουσιν αὐτὴν δεδεμένην, καὶ οὕτω γυρίζοντες οἱ τροχοί, νὰ καταξεσχίζουν τὰς σάρκας αὐτῆς. Καὶ πρῶτον μὲν ἂς γυρίσουν τοὺς τροχούς, μήπως καὶ φοβηθῇ τὸ σκληρὸν τοῦτο μηχάνημα, νὰ τελέσῃ τὸ προστασσόμενον, εἰ δὲ μή, ἂς λάβῃ ἐλεεινὸν θάνατον. Ἤρεσε τῷ βασιλεῖ ἡ βουλὴ τοῦ ἐπάρχου, καὶ προστάσει νὰ κάμουν ὡς ἄνωθεν.
Εἰς τρεῖς ἡμέρας λοιπὸν ἐτελειώθησαν, καὶ φέροντες τὴν ἁγίαν εἰς ἐκεῖνο τὸ δεινὸν κολαστήριον, ἐγύρισαν μὲ βίαν πολλὴν τοὺς τροχοὺς νὰ φοβηθῇ. Καὶ λέγει αὐτῇ ὁ βασιλεύς, βλέπεις; εἰς αὐτὸ τὸ μηχάνημα μέλλεις νὰ λάβῃς πικρότατον θάνατον, ἐὰν δὲν προσκυνήσῃς τὰ εἴδωλα. Ἡ δὲ ἁγία ἀπεκρίνατο· Εἶπόν σοι πολλάκις τὴν γνώμην μου, λοιπὸν μὴ ἀργοπορῇς τὸν καιρόν, ἀλλὰ κάμε ὡς βούλεσαι· ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἐδοκίμασε πάλιν πολλάκις ὁ ἀλιτήριος μὲ κολακείας καὶ πανουργεύματα, καὶ δὲν ἐδυνήθη νὰ μεταφέρῃ τὴν γνώμην αὐτῆς, προστάσσει νὰ ριφθῇ δεδεμένη εἰς τοὺς τροχούς, καὶ νὰ κινήσουν αὐτοὺς ἰσχυρὰ καὶ ὀξύτατα, ὅπως μὲ τὴν βίαν καὶ σφοδρότητα τοῦ κινήματος, ὑπομείνῃ δεινότερον θάνατον. Ἀλλὰ μὲ τὴν θείαν χάριν καὶ βούλησιν ἐγένετο ἐναντία τῶν μελετωμένων ἡ ἔκβασις, ὅτι Ἄγγελος Κυρίου καταβὰς οὐρανόθεν ἐβοήθησε τῇ ἁγίᾳ, ἥτις εὐθὺς εὑρέθη λελυμένη ἐκ τῶν δεσμῶν σώα, καὶ ἀβλαβής, οἱ δὲ τροχοὶ μόνοι κυλισθέντες, πολλοὺς ἀπίστους ἐλεεινῶς ἐθανάτωσαν. Οἱ δὲ περιεστῶτες ἰδόντες τὸ παράδοξον θαῦμα, μέγας ὁ Θεὸς τῶν χριστιανῶν ἀνεκραύγαζον, ὁ δὲ βασιλεὺς ἀπὸ τὸν θυμὸν σκοτισθεὶς ἐμαίνετο, καὶ ἐμελέτα πάλιν νὰ δώσῃ εἰς τὴν ἁγίαν καὶ ἄλλην νεωτέραν κόλασιν.
Ἀλλ᾿ ἡ Αὐγοῦστα ὡς ἤκουσε τοιοῦτον θαυμάσιον, ἐξῆλθε τοῦ κοιτῶνος αὐτῆς, καὶ ἤλεγξε παρρησίᾳ τὸν βασιλέα, λέγουσα· ἐπ᾿ ἀληθείας μωρὸς καὶ ἀνόητος εἶσαι νὰ πολεμῇς μὲ τὸν ζῶντα Θεόν, καὶ νὰ βασανίζῃς τὴν δούλην αὐτοῦ ἄδικα. Ταῦτα ἀνελπίστως ἀκούων ὁ βασιλεύς, καὶ ἀγριωθεὶς ἀπὸ τὴν μανίαν, ἐγένετο πάντων τῶν θηρίων ἀπανθρωπότερος. Καὶ ἀφήνοντας τὴν ἁγίαν στρέφει τὸν θυμὸν κατὰ τῆς συζύγου. Καὶ ἀστοχήσας ὁ θηριόγνωμος τῆς φύσεως τὴν συγγένειαν, προστάσσει νὰ ἀνασπάσουν τὰ βυζία τῆς γυναικὸς αὐτοῦ μὲ κάποια ὄργανα. Ἡ δὲ μακαρία Αὐγοῦστα ἠσθάνετο πολλῆς καὶ δριμυτάτης τῆς βασάνου, πλὴν ἔχαιρεν, ὅτι διὰ τὸν ἀληθῆ Θεὸν ἔπασχε, πρὸς τὸν ὁποῖον προσηύχετο, νὰ πέμψῃ αὐτῇ ἐξ ὕψους βοήθειαν. Ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἔκοψαν τοὺς μαστοὺς αὐτῆς οἱ δήμιοι, καὶ ἔτρεχε τὸ αἷμα ποταμηδόν, ἐλυποῦντο οἱ παρεστῶτες καὶ συνεπόνουν αὐτῇ διὰ τὴν τοιαύτην πικροτάτην ὀδύνην καὶ ἀνέλπιστον κόλασιν.
Ὁ δὲ αἱμοβόρος ἐκεῖνος καὶ ἄσπλαγχνος, δὲν ἐσπλαγχνίσθη ποσῶς τὴν σάρκα αὐτοῦ, ἀλλὰ προστάσσει νὰ κόψουν τὴν κεφαλὴν αὐτῆς μὲ μάχαιραν. Ἡ δὲ ἀσμένως δεξαμένη τὴν τοιαύτην ἀπόφασιν, εἶπε πρὸς τὴν ἁγίαν μὲ ἀγαλλίασιν, δούλη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, κάμε προσευχὴν διὰ λόγου μου. Ἡ δὲ εἶπεν αὐτῇ, πορεύου εἰς εἰρήνην νὰ βασιλεύῃς μὲ τὸν Χριστὸν αἰώνια. Ἡ μὲν οὖν μακαρία Αὐγοῦστα τῇ κγ´ Νοεμβρίου ἐτμήθη τὴν κεφαλὴν κατὰ τὴν πρόσταξιν, ὁ δὲ στρατηλάτης Πορφυρίων, ὑπῆγε κρυφᾶ τὴν νύκτα μὲ τοὺς συντρόφους αὐτοῦ, καὶ ἐνεταφίασαν αὐτῆς τὸ τίμιον λείψανον.
Τὸ πρωῒ δὲ θέλωντας ὁ τύραννος νὰ παιδεύσῃ τινὰς ἀνευθύνους, ἐπαρρησιάσθη μὲ τοὺς λοιποὺς στρατιῶτας εἰς τὸ κριτήριον, λέγοντες, καὶ ἡμεῖς χριστιανοὶ ἐσμέν, στρατιῶται τοῦ μεγάλου Θεοῦ ἐπίσημοι. Ταύτην τὴν ἀκοὴν μὴ ὑποφέρωντας ὁ Μαξέντιος, ἐστέναξεν ἐκ βάθους καρδίας κράζωντας, φεῦ ἀπωλέσθηκα, ἔστωντας νὰ ζημιωθῷ τὸν θαυμαστὸν Πορφυρίωνα. Ἔπειτα στραφεὶς πρὸς τοὺς λοιπούς, ἔλεγε, καὶ ὑμεῖς ὦ στρατιῶται μου φίλτατοι τί ἐπάθετε, καὶ κατεφρονήσατε τοὺς πατρῴους θεούς, τί ἔπταισαν ὑμῖν; οἱ δὲ οὐκ ἀπεκρίθησαν αὐτῷ λόγον, μόνον ὁ Πορφυρίων εἶπεν αὐτῷ· διατί ἀφῆκας τὴν κεφαλήν, καὶ ἐρωτᾶς τοὺς πόδας; μετ᾿ ἐμοῦ διαλέγου. Ὁ δὲ βασιλεὺς εἶπε, κακὴ κεφαλή, σὺ εἶσαι ἡ αἰτία τῆς ἀπωλείας αὐτῶν. Μὴ δυνάμενος δὲ νὰ δευτερώσῃ τὸν λόγον ἀπὸ τὸν θυμὸν αὐτοῦ, ἐκέλευσε νὰ κόψουν πάντων τὰς κεφαλάς. Καὶ οὕτω τῇ κδ´ Νοεμβρίου ἐτελειώθησαν. Καὶ ἐπληρώθη τῆς ἁγίας ἡ πρόρρησις, ὁποῦ εἶπε πρὸς τὸν βασιλέα, ὅτι πολλοὶ ἀπὸ τὸ παλάτιον αὐτοῦ θέλουν πιστεύσῃ εἰς τὸν Χριστὸν δι᾿ αὐτῆς.
Τῇ ἐπαύριον ἔφεραν τὴν ἁγίαν Αἰκατερίναν εἰς τὸ κριτήριον, καὶ λέγει αὐτῇ ὁ Μαξέντιος, πολλὴν θλίψιν καὶ ζημίαν ἔδωκάς μοι. Σὺ ἐπλάνεσας τὴν γυναῖκά μου, καὶ τὸν ἀνδρεῖον μου στρατηλάτην, ὁποῦ ἦτον ὅλη ἡ δύναμις τοῦ στρατεύματός μου, καὶ ἄλλα κακὰ συνέβησάν μοι διὰ μέσου σου, καὶ ἔπρεπε νὰ σὲ θανατώσω ἀνελεήμονα, ἀλλὰ συγχωρῶ σοι, διατὶ λυποῦμαι σε καὶ δὲν θέλω νὰ ἀπολεσθῇ κακῶς κόρη τοσοῦτον ὡραία καὶ πάνσοφος. Λοιπὸν κάμε τὸ θέλημά μου φιλτάτη μου, καὶ θυσίασον τοῖς θεοῖς, νὰ σὲ λάβω βασίλισσαν νόμιμον, καὶ ποτὲ νὰ μὴ σὲ λυπήσω, οὔτε νὰ κάμω τίποτε πρᾶξιν χωρὶς τὸν λόγον σου, καὶ νὰ περάσῃς τόσην εὐφροσύνην καὶ μακαριότητα, ὁποῦ νὰ μὴν ἐχάρῃ ποτὲ εἰς τὸν κόσμον ὁμοίως ἄλλη βασίλισσα. Αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα λέγων ὁ πανοῦργος, ἐκίνει κάθε λίθον κατὰ τὴν παροιμίαν, νὰ μεταφέρῃ τὴν γνώμην τῆς ἁγίας.
Ἔπειτα βλέπωντας ὅτι μήτε μὲ κολακείας μήτε μὲ ὑποσχέσεις, οὔτε μὲ φοβερισμοὺς κολαστηρίων ἐδύνατο νὰ μαλάξῃ τὴν στερροτέραν ἀδάμαντος, ἀπελπισθεὶς τελείως ὁ ἄνους καὶ ἀφρονέστατος, ἔδωκε κατ᾿ αὐτῆς τὴν ἀπόφασιν, νὰ τὴν ἀποκεφαλίσουν ἔξω τῆς πόλεως, παραλαβόντες οὖν ταύτην οἱ στρατιῶται ἀπήρχοντο εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης, ἠκολούθει δὲ καὶ ὄχλος πολὺς ὀπίσω αὐτῆς ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, κλαίοντες πικρῶς, ὅτι ἔμελλε νὰ ἀπωλεσθῇ, καθὼς ἐκεῖνοι ἐνόμιζον, τοιαύτη πάγκαλλος κόρη καὶ πάνσοφος. Αἱ δὲ πρόκριτοι τῶν γυναικῶν καὶ εὐγενικώτεραι, ἔλεγον πρὸς ταύτην ὀλοφυρόμεναι, ὦ ὡραιοτάτη κόρη καὶ πάμφωτε, διατί εἶσαι τόσον σκληροκάρδιος, καὶ προτιμᾶς θάνατον ὑπὲρ τὴν γλυκυτάτην ζωήν; διατί νὰ ἀφανισθῇ ἀκαίρως καὶ ματαίως τὸ ἄνθος τῆς σῆς νεότητος; δὲν εἶναι κάλλιον νὰ ὑπακούσῃς τῷ βασιλεῖ, καὶ νὰ ἀπολαύσῃς τοσαύτην μακαριότητα, παρὰ νὰ κακοθανατωθῇς ἐλεεινότατα; Ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· ἄφετε τὸν ἀνωφελῆ θρῆνον καὶ χαίρετε μάλιστα, ὅτι ἐγὼ θεωρῶ τὸν νυμφίον μου Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν ποιητὴν καὶ σωτῆρά μου, ὅς τις εἶναι τῶν μαρτύρων ἡ ὡραιότης καὶ στέφανος, καὶ προσκαλεῖταί με εἰς ἐκεῖνα τὰ ἄρρητα κάλλη τοῦ παραδείσου, νὰ συμβασιλεύω μετ᾿ αὐτοῦ καὶ νὰ συναγάλλωμαι εἰς αἰῶνα τὸν ἀτελεύτητον. Λοιπὸν οὐχὶ ἐμέ, ἀλλὰ ἑαυτὰς κλαύσατε, ὁποῦ ὑπάγετε διὰ τὴν ἀπιστίαν ὁποῦ ἔχετε εἰς πῦρ ἀτελεύτητον νὰ ὀδυνᾶσθε καὶ νὰ φλογίζεσθε πάντοτε.
Ἀφ᾿ οὗ γοῦν ἔφθασαν εἰς τὸν τόπον τῆς τελειώσεως, ἔκαμεν τὴν προσευχὴν ταύτην· Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεός μου εὐχαριστῶ σοι, ὅτι ἔστησας ἐπὶ πέτραν τῆς ὑπομονῆς τοὺς πόδας μου, καὶ κατηύθυνάς μου τὰ διαβήματα, ἔκτεινον τώρα τὰς ἀχράντους παλάμας σου, ὁποῦ εἰς τὸν Σταυρὸν ἐτραυμάτισες, καὶ δέξαι μου τὴν ψυχήν, τὴν ὁποίαν ἔθυσα διὰ τὴν ἀγάπην σου. Μνήσθητι Κύριε, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα εἴμεθεν, καὶ μὴ ἀφήσῃς νὰ φανερωθῶσιν ἀπὸ τοὺς δεινοὺς ἐξεταστὰς εἰς τὸ φοβερόν σου κριτήριον τὰ ἐν ἀγνοίᾳ μου πταίσματα, ἀλλὰ ἀπόπλυνον αὐτὰ μὲ τὰ αἵματα ὁποῦ ἔχυσα διὰ ἀγάπην σου, καὶ οἰκονόμησε νὰ γένῃ τὸ σῶμα τοῦτο ὁποῦ διὰ σὲ κατεκόπη, ἀθέατον εἰς ἐκείνους ὁποῦ θέλουν ζητήσῃ αὐτό, καὶ φύλαξον αὐτὸ σῶον καὶ ἀκέραιον ὅπου ὁρίσει ἡ βασιλεία σου. Ἐπίβλεψον ἐξ ὕψους ἁγίου σου Κύριε ἐπὶ τὸν περιεστῶτα λαὸν τοῦτον, καὶ ὁδήγησον αὐτοὺς εἰς τὸ φῶς τῆς σῆς ἐπιγνώσεως. Δίδου δὲ καὶ εἰς ὅσους ἐπικαλέσονται δι᾿ ἐμοῦ τὸ πανάγιόν σου ὄνομα τὰ πρὸς τὸ συμφέρον αἰτήματα, διὰ νὰ ὑμνῶνται ὑπὸ πάντων τὰ μεγαλεῖά σου, καὶ νὰ σὲ δοξάζουσι μὲ τὸν συνάναρχον Πατέρα καὶ τὸ συναΐδιον Πνεῦμα σου, νῦν καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας.
Ταῦρα προσευξαμένη, εἶπε πρὸς τὸν δήμιον νὰ τελέσῃ τὸ προστασσόμενον· ὅς τις ἐκτείνας τὸ ξίφος, ἀπέκοψε τὴν τιμίαν αὐτῆς κεφαλὴν καὶ πάλι τότε βουλόμενος ὁ Θεὸς νὰ τιμήσῃ τὴν ἁγίαν αὐτοῦ καὶ πάνσεπτον μάρτυρα, ἐποίησε θαῦμα ἐπὶ τῷ θαύματι. Διότι εἰς μὲν τὴν ἐκκοπὴν τῆς μακαρίας αὐτῆς κεφαλῆς εἶδον ὅλοι οἱ παρόντες ὁποῦ ἔρρευσε γάλα ἀντὶ αἵματος, τὸ δὲ σεβάσμιον αὐτῆς καὶ πάντιμον λείψανον ἔλαβον τὴν ὥραν ἐκείνην ἅγιοι ἄγγελοι, καὶ ἀπεκόμισαν αὐτὸ σεβασμίως εἰς τὸ Σίναιον ὄρος, καὶ ἐντίμως αὐτὸ περιέστειλαν. Ἐκρύπτετο δὲ τὸ σεβάσμιον αὐτῆς καὶ ἅγιον λείψανον εἰς μίαν κορυφὴν ὑψηλὴν καὶ δυσανάβατον χρόνους διακοσίους πρὸ τοῦ νὰ κτισθῇ τὸ ἅγιον μοναστήριον τοῦ Σινά, ὑπὸ μόνων τῶν ἀσκητῶν γινωσκόμενον καὶ τιμώμενον. Τοσαῦτα γὰρ ἔτη καταριθμοῦνται ἀπὸ τὸν καιρὸν Μαξεντίου τοῦ βασιλέως, τοῦ ἀποκτείναντος τὴν ἁγίαν, ἕως τὸν καιρὸν τοῦ μεγάλου Ἰουστινιανοῦ τοῦ κτίσαντος τὸ ἅγιον μοναστήριον τοῦ Σινά, ὁπότε καὶ τὸ ἅγιον τοῦτο λείψανον μετεκομίσθη ἀπὸ τὴν κορυφὴν τούτου τοῦ βουνοῦ καὶ κατετέθη εἰς τὸ ἅγιον βῆμα τοῦ καθολικοῦ, ἔνθα καὶ μέχρι τῆς σήμερον ὁρᾶται καὶ προσκυνεῖται, ἄμετρα εὐωδιάζον, καὶ ἰάσεις ἐπιτελοῦν.
Ἀλλὰ δὲν εἶναι δίκαιον νὰ σιωπηθῇ τὸ θαῦμα, ὁποῦ μέχρι τοῦ νῦν φαίνεται ἐπάνω εἰς τὴν κορυφὴν ταύτην, ὅπου τὸ λείψανον τῆς ἁγίας, ὡς εἴπομεν, ἐκρύπτετο. Εἶναι ὅλη ἡ κορυφὴ ἐκείνου τοῦ βουνοῦ μία πέτρα μονόλιθος, καὶ ἐπάνω εἰς αὐτὴν ἦτον κρυπτόμενον τὸ λείψανον τῆς ἁγίας. Ἀφ᾿ οὗ δὲ τὸ ἐπῆραν ἀπ᾿ ἐκεῖ, ὢ τοῦ θαύματος, θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ὁ δοξάζων τοὺς ἁγίους αὐτοῦ μὲ σημεῖα καὶ τέρατα, ἡ πέτρα ἐκείνη ἐφούσκωσεν, ὡσὰν ζυμάρι, καὶ ἔκαμεν ἕνα σχῆμα κορμίου γυναικὸς μὲ τὰ ἐνδύματα αὐτῆς, κειμένη ὑπτία ὡσεὶ νεκρός. Τοῦτο τὸ πρᾶγμα νὰ τὸ συκοφαντήσῃ τινάς, καὶ νὰ εἰπῇ πὼς εἶναι τέχνη χειρὸς ἀνθρώπου, ἤγουν πλάσμα, καὶ ὄχι θαῦμα, δὲν δύναται, διότι ἐλέγχει αὐτὸν ἡ πέτρα, ἐκ φύσεως οὖσα σκληρὰ καὶ δυνατὴ τόσον, ὁποῦ πολλοὶ προσκυνηταὶ Ῥωμαῖοι, καὶ Φράγγοι δοκιμάζουσι μὲ σφυρία καὶ ἄλλα ἐργαλεῖα νὰ κόψουν κομμάτι διὰ εὐλάβειαν καὶ δὲν δύνανται.
Τοῦτο εἶναι τὸ μαρτύριον τῆς πανσόφου καὶ θαυμασίας Αἰκατερίνης, ἥτις ἠγάπησεν οὕτω τὸν οὐράνιον νυμφίον Χριστόν, ὁποῦ κατεφρόνησε πλοῦτον καὶ δόξαν, καὶ πᾶσαν ματαίαν ἀπόλαυσιν, ὅθεν ἀγάλλεται τώρα καὶ συνευφραίνεται μετὰ τῶν ἁγίων ἀεὶ καὶ πάντοτε, ἔπαθε πρὸς ὥρας, καὶ ἔλαβε ἀπόλαυσιν αἰώνιον. Αὐτὴν μιμήθητι ἀκροατά, καὶ γίνου μάρτυς κατὰ τὴν προαίρεσιν, χωρὶς νὰ χύσῃς τὸ αἷμα σου, καὶ ἐπειδὴ τώρα δὲν εἶναι ἀνάγκη, οὔτε τινάς σε δυναστεύει νὰ προσκυνήσῃς τὰ εἴδωλα, οὔτε νὰ ἀρνηθῇς τὸν σωτῆρά σου, κἂν ἀρνήθητι καὶ νίκησον τὰ πάθη τοῦ σώματος, ἤγουν ὅταν σὲ ὑβρίσῃ τις, ἢ ἀδικήσῃ, ἢ δείρῃ σε μακροθύμησον, καὶ ὑπόμεινον τὴν ὕβριν διὰ τὸν Κύριον, ὅπως τιμηθῇς ὑπ᾿ αὐτοῦ αἰώνια. Εἰ δὲ καὶ θυμωθῇς καὶ ἀποδώσῃς τῷ πταίσαντι κακὸν περισσότερον, γέγονας σχεδὸν ἀρνητὴς τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ προσεκύνησας τὸν Ἄραν. Τὸ ὅμοιον πίστευε καὶ εἰς τὰ ἐπίλοιπα πάθη καὶ ἁμαρτήματα, ἤγουν ὅταν ἔχῃς πόλεμον εἰς τὴν σάρκα, καὶ τὸν νικήσῃς ἀνδρείως, λογίζεσαι μάρτυς· εἰ δὲ καὶ νικηθῇς καὶ πορνεύσῃς, προσεκύνησας τῆς Ἀφροδίτης τὸ εἴδωλον, ἐὰν μεθύσῃς, ἐθυσίασες εἰς τὸν Διόνυσον, ὁμοίως καὶ εἰς τὰ ἐπίλοιπα πάθη ψυχῆς τε καὶ σώματος, ἐὰν νικήσῃς αὐτά, καὶ καταφρονήσῃς, θέλεις λάβῃ ἀπὸ τοῦ ἀθλοθέτου Χριστοῦ ἀμαραντίνους τοὺς στεφάνους, νὰ εὐφραίνεσαι μετὰ τῶν ἁγίων μαρτύρων ἀεὶ καὶ πάντοτε, καὶ νὰ δοξάζῃς τὴν παναγίαν Τριάδα, καὶ τὴν ἀειπάρθενον Δέσποιναν εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν ἀτελευτήτων αἰώνων. Ἀμήν.